نحوه ی کود دهی مورد نیاز مرکبات

کود دهی مورد نیاز مرکبات

گلدهی در مرکبات را می توان گفت به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی به خصوص دما و رطوبت خاک است. همانطور که میدانید گل ها در مرکبات دوجنسی بوده و به صورت منفرد یا گروه های کوچک در محور برگ و روی شاخه های جوان تشکیل می شوند.

زمان نمو گل های موجود در یک گل آذین تا حد زیادی با هم فرق دارد. جوانه های محوری گل بعد از نمو جوانه انتهایی شروع به نمو می نمایند. گلبرگ ها ابتدا در درون جوانه و به‌صورت فلسی روی هم قرار دارند ولی با باز شدن و نمو گل خصوصاً در مرحله بلوغ به میزان زیادی از هم فاصله می گیرند. پرچم ها و گلبرگ‌ها روی نهنج و درست زیر صفحه ای کوتاه و حلقه مانند تشکیل می شوند. بساک ها در کنار و یا نزدیک به سطح کلاله قرار داشته و مادگی را احاطه می نمایند. هر بساک از دو کیسه گرده تشکیل شده که به صورت طولی شکافته می­شوند. تخمدان از ۱۵ -۸ برچه تشکیل شده است. در مراحل اولیه رشد، در داخل مادگی دیواره ای وجود دارد که در حقیقت ترکیبی از برچه های جوان است. برچه ها به تدریج به طرف بالا رشد نموده و حاشیه آنها به طرف داخل و برآمدگی مرکزی متمایل می شوند. جفت در زاویه داخلی حفره هر یک از برچه ها شروع به رشد نموده و تخمک ها را به تخمدان متصل می نماید. هر تخمک بالغ شامل ناف، خورش، کیسه جنینی با هشت سلول و دو پوشش احاطه کننده است. دانه های گرده مرکبات چسبناک بوده و گل ها توسط حشرات به دلیل رنگ جذاب و شهد زیاد، درشت بودن جام گل، عطر فراوان گل جذب شده و بدینوسیله خودگرده افشانی یا دگرگرده افشانی می شوند. در شرایط مطلوب، هشت روز پس از گرده افشانی عمل لقاح صورت می­گیرد اما گاهی این مدت تا چهار هفته نیز طول می کشد. با اطلاعات بدست آمده از بالا ، کود دهی برای فصول مختلف سال به ترتیب زیر خواهد بود:

کوددهی باغات مرکبات

از میان تمامی عناصر شیمیایی که توسط درختان مرکبات مورد استفاده قرار میدهد، اما عناصر کربن، اکسیژن و هیدروژن در عمل فتوسنتز تامین میگردد.

ازت، فسفر و پتاس عناصر اصلی در تغذیه می باشند و به مقدار زیاد از زمین برداشت می شوند و به آنها عناصر ''ماکرو'' اطلاق می شود. در مقابل آن هم عناصری هستند که هم میزان آنها در خاک کم و هم نیاز گیاه هم به آنها کم است ولی در تغذیه و تندرستی گیاه نقش بسیار مهمی دارند و به آنها عناصر ''میکرو'' اطلاق می گردد. لازم به ذکر است که بخشی از نیاز غذایی مرکبات از زمین تأمین می شود و بخشی دیگر را با دادن کودهای حیوانی و شیمیایی(ماکرو و میکرو) تأمین می کنند.

- استفاده از کود حیوانی در تغذیه مرکبات

مصرف کود حیوانی علاوه بر تغذیه گیاه دارای نقش مهمتری در اصلاح خاک می باشد. هر سه سال یک بار (اواخر زمستان)30-20 تن در هکتار در ناحیه فعالیت ریشه با خاک مخلوط گردد. ترجیحاً چالکود بدین ترتیب که شیاری به عمق 20 سانتی متر در بیرون از آبچکان درخت ایجاد و کود ریخته شود.زمان کوددهی پاییز تا اسفند و پس از برداشت میوه است.

- استفاده از کود شیمیایی در تغذیه مرکبات

فسفر به صورت فسفات آمونیوم، پتاس به صورت سولفات پتاس و ازت به صورت سولفات آمونیم مصرف می شود. میانگین مصرف فسفات آمونیم به ازای هرسال سن درخت 50 گرم است. سولفات پتاس به ازای هرسال سن درخت 100 گرم و سولفات آمونیم به ازای هرسال سن درخت 200 گرم (در 2 تا 3 نوبت) است.

کودهای فسفره و پتاسه پس از برداشت میوه تا اسفند ماه (ترجیحاً اسفند ماه) با شخم باغ، همراه کود حیوانی به زمین داده می­شود. سولفات آمونیم از اسفند تا اردیبهشت در 2 تا 3 نوبت مصرف می­شود. نوبت اول همراه با شخم و با سایر کودها، نوبت دوم به صورت سرک با فاصله یک ماه از نوبت اول و نوبت سوم (اگر بدهند) با نوبت دوم یک ماه فاصله خواهد داشت.

کود دهی به دو صورت چالکود یا پخش سطحی و زیر و رو کردن خاک انجام می شود (به فاصله 50 سانتیمتر از تنه درخت به سمت آب چکان درخت، کوددهی صورت می گیرد)

اگر آبیاری به روش قطره ای باشد کودهای فسفره و پتاسه به صورت دستی و کود ازته همراه آب (محلول در آب آبیاری) داده می شود.

عناصر فرعی که به کودهای میکرو معروف هستند عمدتاً به صورت محلول بر روی درختان پاشیده می­شوند. در مواردی که ابیاری به روش قطره­ای باشد کودهای میکرو نیز همراه آب به درخت داده می­شوند. در جنوب کشور از میان کودهای میکرو ''سکوسترین 138'' برای رفع کمبود آهن داده می­شود. در شمال کشور آهن، مس، روی، منگنز، منیزیم، کلسیم و گوگرد و بٌر مصرف می شود. زمان مصرف کودهای میکرو یک نوبت و زمانی است که میوه به اندازه فندق است و نوبت دیگر 20 تا 30 روز بعد که میوه به اندازه گردو شده باشد.

در مورد این که راهکاری مناسب برای جلوگیری از ریختن گل ها و یا به حداقل رساندن میزان ریزش گل در مرکبات شهداد:

در حالت کلی و بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی میزانی از گل ها به شکل طبیعی ریزش دارند اما ما میتوانیم با بکارگیری یکسری کودهای هورمونی در این زمان از محصول بیشتری با نگه داشتن گل ها بهرهمند گردیم.

همراه با موارد کودی که در بالا ذکر شد و برای یک باغ مرکبات ضروری دانسته شد میتوان از یک کود هورمونی به نام بیوتراک استفاده کرد این نوع کود محرک گل هست و حاوی ازت، پتاس، بر ، روی و مقادیر قاب توجهی از الکل های قندی، اسید های ارگانیک، آمینو اسیدها ، کربوهیدرات ها، فیتو هورمون ها و ویتامین ها میباشد.

البته این نکته قابل ذکر هست که این نوع کود در زمانی که میوه ها حالت فندقی میشوند میتوان به صورت محلول پاشی 3 تا 5 لیتر با توجه به توصیه روی ظرف محلول پاشی استفاده کرد. در زمانی که مرکبات در گل هستند محلول پاشی باعث ریزش گل شده و به درخت آسیب میرساند. در این حالت به میزان هر درخت با توجه به اطلاعات مندرج بر روی ظرف سم در 2 حالت آبیاری غرقابی و قطره ای که متفاوت است همراه با آبیاری مورد استفاده قرار میگیرد. مجموعه این راهکارها و مراقبت ها در نهایت منجر به باردهی بهتر و ماندگاری بیشتر گلهای مرکبات خواهد شد.

سعیدمومن زاده خبیصی